Wintersporters willen in de skivakantie perfect geprepareerde pistes met een dikke laag sneeuw. Om daar ook bij weinig sneeuwval voor te zorgen, is er een goed middel: het maken van zogenaamde technische sneeuw, ook wel kunstsneeuw genoemd. SnowTrex laat zien hoe kunstsneeuw wordt gemaakt en wat de voor- en nadelen er van zijn.
De ontdekking van kunstsneeuw
Het basisprincipe van de besneeuwingsinstallaties werd eind jaren ’40 per toeval ontdekt toen een Amerikaanse onderzoeker bij een lage temperatuur water in een windkanaal sproeide om de bevriezing van straalmotoren te onderzoeken en daardoor onverwacht sneeuw creëerde. Sindsdien wordt dit effectieve principe voor het maken van sneeuw succesvol in het wintertoerisme gebruikt.
De basis voor kunstsneeuw is water
Het voor de productie benodigde water komt meestal uit beekjes of (kunstmatige) meren in de omgeving. Om aan de stijgende vraag naar kunstsneeuw te kunnen voldoen, worden dicht bij de pistes steeds opnieuw stuwmeren en opslagmeren gebouwd.
Om de energie-efficiëntie van de technische sneeuwproductie te optimaliseren, zijn de laatste jaren verschillende methoden bedacht om het water op de productie van kunstsneeuw voor te bereiden. Het Amerikaanse bedrijf Snomax heeft bijvoorbeeld een proces ontwikkeld waarbij bacteriële eiwitten aan het water worden toegevoegd om de waterdruppels sneller te laten bevriezen. Deze kristallisatiekernen zorgen ervoor dat het water zelfs bij temperaturen boven nul kan bevriezen.
Aangezien de methode zeer controversieel is, kan deze niet in alle skigebieden of in vele plaatsen slechts beperkt worden toegepast. Zo benadrukt de Duitse skifederatie bijvoorbeeld dat chemische middelen alleen op skiwedstrijdroutes worden gebruikt om constante concurrentievoorwaarden te creëren. In principe zijn er echter geen chemicaliën nodig voor de productie van kunstsneeuw.
Machines die kunstsneeuw maken
De technische processen voor de productie van kunstsneeuw bootsen de natuurlijke vorming van sneeuw na. Kleine druppeltjes water bevriezen en veranderen in sneeuwkristallen. In het skigebied worden zowel sneeuwkanonnen als sneeuwlanzen gebruikt om kunstsneeuw te produceren.
Kunstsneeuw uit een sneeuwkanon
In de meeste gevallen wordt het zogenaamde propellerkanon gebruikt om kunstsneeuw te produceren. Het kernelement van deze machine is een grote schroef, die wordt voorzien van water en elektriciteit en een sterke luchtstroom genereert. Het water wordt door sproeiers voor de schroef gespoten en van de persluchtstroom naar de koude, droge winterlucht getransporteerd. Afhankelijk van de weersomstandigheden kan de grootte van de waterdruppels worden aangepast om de best mogelijke kunstsneeuw te produceren. Bij een lage luchtvochtigheid (ca. 30 %) kan dit proces al bij +1°C worden toegepast, bij een luchtvochtigheid van 80% is een temperatuur onder -4°C noodzakelijk. Hoe hoger de luchtvochtigheid, hoe lager de buitentemperatuur moet zijn.
Kunstsneeuw uit een sneeuwlans
Sneeuwlansen zijn een andere methode om sneeuw te genereren. Deze apparaten, die eruitzien als dunne lantaarnpalen, zijn permanent geïnstalleerd aan de rand van de piste. Ze blazen samen met perslucht verstoven water uit, waardoor er fijn sneeuwstof ontstaat dat op de helling druppelt.
Invloed op het milieu
Er wordt steeds opnieuw over gediscussieerd of kunstsneeuw de natuur negatief beïnvloedt of niet. Onomstreden is hierbij het hoge energie- en waterverbruik, dat het milieu langdurig belast.
Het is bewezen dat de bodem onder een met kunstsneeuw geprepareerde piste veel langzamer afkoelt dan de bodem onder een piste met natuurlijke sneeuw. Door de lage temperaturen op pistes met natuurlijke sneeuw groeien hier ander (sterkere) soorten dan op kunstmatig geprepareerde pistes. Het langzamere dooien van kunstsneeuw leidt tot een vertraging van de plantengroei. Daarom vind je op dergelijke pistes plantensoorten die op helling met een zeer late dooi groeien. Maar een kunstmatig sneeuwdek beschermt planten ook beter tegen skiërs. Want door de bruine vlekken (stukken zonder sneeuw) die op natuurlijke sneeuwpistes snel ontstaan, kunnen de planten in de grond gemakkelijk door ski’s worden beschadigd of vernietigd.
Voordelen van kunstsneeuw
Ondanks de kritiek heeft technisch geproduceerde sneeuw ook een aantal voordelen: Aan de ene kant is de samenstelling bijna altijd hetzelfde en daardoor “voorspelbaarder” voor skiërs. Natuurlijke sneeuw daarentegen kan, afhankelijk van het watergehalte, variëren van zeer poederig tot zeer kleverig.
Bovendien ontdooit kunstmatige sneeuw veel langzamer dan natuurlijke sneeuw en biedt zo de wintersporters langer plezier op de piste. Kunstmatige sneeuw heeft namelijk een hoger watergehalte dan natuurlijke sneeuw: terwijl een kubieke meter natuurlijke sneeuw tot 400 kg kan wegen, weegt dezelfde hoeveelheid kunstsneeuw tot 800 kg. De samengeperste vorm van de sneeuwkorrels vertraagt het dauwproces. Dus als je in de zomer nog witte sneeuwstrepen op de hellingen kunt zien, dan is het hoogstwaarschijnlijk kunstsneeuw.
Last but not least biedt kunstsneeuw alle wintersporters een zekere sneeuwzekerheid. Als moeder natuur het eens niet zo goed voor had, betekent dat dankzij de sneeuwkanonnen niet dat de hele skivakantie in het water valt, skiën is nog steeds mogelijk. Een zeer groot voordeel van kunstsneeuw!
Wil meer feiten over sneeuw?
