Zachte carvingbochten op perfect geprepareerde pistes: dit of iets vergelijkbaars is de droom van elke skiër die uitkomt. De pistenbullies zijn medeverantwoordelijk voor de ideale sneeuwbedekking in het skigebied. SnowTrex legt uit hoe ze het voor elkaar krijgen dat duizenden wintersporters dag in dag uit kunnen genieten van de perfecte piste-ervaring op besneeuwde pistes met apparatuur die enkele tonnen weegt en veel gevoeligheid heeft.
De geschiedenis van de pistenbullies
De oorspronkelijke vader van de sneeuwfrees, zoals wintersporters ze nu kennen uit de skigebieden, was een Canadees. Alleen al de naam van Armand Bombardier is in de 21e eeuw nog steeds wereldberoemd. Het bedrijf dat zijn naam draagt produceert tot op de dag van vandaag voertuigen, treinen en vliegtuigen. En het was Bombardier die in 1922 voor het eerst een sneeuwscooter ontwierp en vervolgens in 1935 het eerste rupsvoertuig op de markt bracht. In de strenge Canadese winter werd de SnowCoach gebruikt om mensen en materiaal te vervoeren. Het voertuig was uitgerust met bestuurbare rupsbanden aan de voorkant, terwijl op de achteras een kettingaandrijving werd gebruikt.
Toen skiën in de jaren 1950 steeds populairder werd, moesten skigebieden zich ook aanpassen en hun pistes voorbereiden op wintersporters. Aanvankelijk werd de sneeuw op de pistes samengeperst met behulp van met de hand getrokken walsen. Om dit fysiek veeleisende werk gemakkelijker te maken, werden in deze periode in Noord-Amerika rupsvoertuigen met een gemonteerde pistenwals ontwikkeld door Bombardier en anderen. In Europa werkten de Canadezen in de jaren 1960 samen met een Oostenrijks bedrijf uit Graz. Kort daarna werd het model BS 01 en daarmee de eerste Europese sneeuwfrees gepresenteerd als een gezamenlijk project.
In de jaren 1970 was de vraag van skigebieden naar deze voertuigen zo groot dat bijna 30 fabrikanten hun modellen in Europa verkochten. Veel van deze kleinere bedrijven zijn sindsdien echter opgekocht door grotere concurrenten. Vandaag de dag zijn de marktleiders in het segment pistenbullies het Duitse bedrijf Kässbohrer Geländefahrzeug AG met het bekende merk “Pistenbully” en Prinoth AG uit Sterzing in Zuid-Tirol.
De werkuitrusting van een sneeuwfrees
Een sneeuwfrees moet heel gevoelig en precies te werk gaan om een perfect geprepareerde piste achter te laten. Daartegenover staat echter hun enorme werkuitrusting. Pistenbullies kunnen wel 14 ton wegen. Ze worden aangedreven door krachtige dieselmotoren die, afhankelijk van het model, meer dan 500 pk kunnen leveren. Om dit vermogen in toom te houden, grijpen bestuurders echter steeds minder snel naar een traditioneel stuurwiel. Sommige grote voertuigen zijn nu uitgerust met joysticks in de bestuurderscabine. En dat is niet het enige dat echt futuristisch is. De vele verschillende functies van een sneeuwfrees worden bediend via displays en tientallen knoppen. Het spreekt voor zich dat zoveel hoogwaardige technologie ook veel kost. In sommige gevallen moeten de skigebiedenbeheerders tot 350.000 euro betalen voor een sneeuwfrees.
Ondanks deze indrukwekkende cijfers is de topsnelheid van de zware rupsvoertuigen bij het groomen van pistes allesbehalve snel. Door hun zware gewicht en de steile hellingen waar de sneeuwruimers in de skigebieden overheen moeten, rijden ze hier slechts 10 tot 15 km/u. Het brandstofverbruik is daarentegen 30 tot 40 liter winterdiesel per uur. De brandstof verschilt van normale diesel doordat er speciale chemicaliën aan zijn toegevoegd om te voorkomen dat de brandstof gaat klonteren of zelfs bevriezen in de tank bij winterse temperaturen op de berg.
Indrukwekkende prestaties op de berg en dierennamen
Om hun werk zo goed mogelijk te kunnen doen, moeten sneeuwfreesmachinisten met hun werkuitrusting op elke helling kunnen rijden. Hoe steil de helling ook is. Daarom worden aan het begin van de steilste hellingen ankerpunten geïnstalleerd. De staalkabels, die tot 1.500 meter lang zijn en op de lieren van de rupsvoertuigen worden opgerold, kunnen daar dan worden bevestigd. Ze vormen een van de belangrijkste veiligheidssystemen aan boord, omdat ze dienen als klimhulp om uitglijden te voorkomen. In totaal hebben deze kabellieren een trekkracht van bijna 4,5 ton en kunnen moderne pistenbullies hellingen tot 45 graden of 100% oprijden. Ter vergelijking: de steilste piste in de wereldbeker alpineskiën, de Kandahar in Garmisch-Partenkirchen, heeft op het hoogtepunt een hellingspercentage van 92%.
Overigens: als wintersporters het hebben over sneeuwfrezen, sneeuwkatten en pistenbullies, bedoelen ze altijd hetzelfde. De term “Pistenraupe” wordt algemeen gebruikt in Duitstalige landen als het gaat om de zware rupsvoertuigen die worden gebruikt om de pistes te prepareren. Soms wordt echter ook de term sneeuwfrees of pistenbully gebruikt. Pistenbully daarentegen is eigenlijk een merknaam. De Duitse fabrikant Kässbohrer heeft deze zeer officiële naam gegeven aan zijn sneeuwfrezen. In sommige skigebieden worden bijvoorbeeld de modellen “PistenBully 400” of “PistenBully 600” gebruikt. Skiërs en snowboarders hebben simpelweg de bijnaam voor de rupsvoertuigen overgenomen, vergelijkbaar met de manier waarop zakdoeken Tempos worden genoemd. De term “snowcat” wordt ook vaak gebruikt als het gaat om sneeuwruimers. Dit is een directe vertaling uit het Engels. Hier wordt de zware sneeuwfrees meestal een “snow cat” genoemd.
Hoeveel sneeuwfrezen er in een skigebied worden gebruikt, hangt uiteindelijk grotendeels af van de grootte van het sneeuwgebied. In Obergurgl in het Ötztal worden bijvoorbeeld dagelijks 7 sneeuwfrezen gebruikt op de 112 kilometer aan pistes. In Serfaus-Fiss-Ladis (198 pistekilometers) omvat de vloot daarentegen al 21 zware rupsvoertuigen.
Fabrikanten van sneeuwfrezen en skigebieden richten zich op duurzaamheid
Om het gebruik van sneeuwfrezen te verduurzamen, testen sommige skigebieden, zoals in Kleinwalsertal, momenteel de overstap naar biobrandstoffen, bijvoorbeeld op basis van plantenafval. De skigebiedenberheerders daar hopen de CO₂-uitstoot van de zware rupsvoertuigen met wel 90% te verminderen. De twee marktleiders Pinroth en Kässbohrer gaan nog verder als het gaat om aandrijfconcepten. De Duitse fabrikant biedt zijn topmodel, de “Pistenbully 600 E”, al aan met een dieselelektrische motor. In totaal vermindert dit de CO₂-uitstoot van de hybride met 20% per voertuig. Beide bedrijven hebben nu echter ook een van hun kleinere modellen uitgerust met een puur elektrische aandrijving (ongeveer 250 pk) en gebruiken deze nu in enkele skigebieden voor testdoeleinden.
In 2020 sloegen de sneeuwfrees-experts uit Zuid-Tirol ook een andere weg in op het gebied van duurzaamheid en presenteerden ze een prototype met een waterstofbrandstofcel (544 pk). In 2022 werd het concept verder ontwikkeld toen de “LEITWOLF h2MOTION” ook werd gepresenteerd met een waterstofverbrandingsmotor (460 pk).
Pistenbullies: een baan voor nachtbrakers
Als je sneeuwfreeschauffeur wilt worden, moet je geen vroege vogel willen zijn. Want de baan zelf is meer iets voor nachtbrakers. De zware rupsvoertuigen worden immers pas uit de garage gehaald als skiërs en snowboarders net de laatste gondels naar beneden hebben genomen of al aan het genieten zijn van de eerste koude drankjes bij de après-ski. Dit betekent dat de dienst van sneeuwfreeschauffeurs meestal rond 16.00 uur begint. Ze controleren eerst de staat van hun voertuigen in de depots van de skigebieden. Dit omvat het testen van alle belangrijke functies en bedieningselementen, het controleren van de rupsaandrijving op schade, het meten van het oliepeil en natuurlijk het tanken. Voor deze procedure wordt iets minder dan een uur uitgetrokken voordat ze rond 17.00 uur, kort na sluiting van de piste, de piste op gaan.
Wie welke pistes moet prepareren is van tevoren vastgelegd in het werkschema van de dag. Om de sneeuw optimaal over de toegewezen pistes te verdelen, worden de sneeuwruimers in sommige skigebieden nu ondersteund door GPS-systemen. Deze geven de sneeuwhoogte in realtime weer op een scherm in de cockpit en laten de bestuurder zien waar hij eventueel nog moet bijsturen. Om de volgende dag perfect geprepareerde pistes achter te laten voor de skigasten, moet het werk heel precies worden gedaan en kost het dus veel tijd. Voor sneeuwfreesmachinisten betekent dit dat ze meestal pas tussen 23.00 en 01.00 uur klaar zijn met hun werk.
In een heel bijzonder geval kan de dienst van een sneeuwfrees zelfs om 04.00 uur ’s ochtends beginnen. Dit is wanneer er in het donker sneeuw is gevallen. Omdat de eerste liften tussen 08.00 en 09.00 uur ’s ochtends opengaan, hebben ze iets minder dan 4 uur om de pistes klaar te maken voor betalende skiërs. Om dit te doen wordt de verse sneeuw direct op de pistes samengeperst of naar de rand van de pistes geduwd.
Een rijbewijs en een passie voor de winter graag!
Dit vooraf: piste groomer driver is geen stage. Mensen die dit werk doen, beginnen altijd als gewone werknemers bij de beheerder. Iedereen die ambities heeft om in de winter elke dag met de zware rupsvoertuigen op de piste te rijden, kan dit eerst melden bij zijn werkgever, dat wil zeggen de exploitant van het skigebied. En in het geval dat de teams die de pistes onderhouden ondersteuning nodig hebben, krijgen aspirant-sneeuwruimers eerst een uitgebreide introductie van een ervaren collega. Hij maakt de nieuwkomers eerst intensief vertrouwd met hun werkuitrusting voordat ze samen ploegendiensten draaien om de pistes te prepareren. De chauffeur, die het werk al vele jaren doet, legt uit wat er op het terrein in het skigebied in de gaten moet worden gehouden en hoe de sneeuwfrezen veilig over de pistes kunnen worden gemanoeuvreerd. Hun kennis op het gebied van pistevoorbereiding wordt ook regelmatig bijgewerkt door middel van bijscholing en vervolgtraining.
De volgende video laat zien hoe het dagelijkse werk van een sneeuwruimer eruitziet:
Please also note that by using our services and integrating the YouTube API Services, the YouTube Terms of Service and the YouTube API Services Terms apply and your use of our website is deemed to be acceptance of these terms.
Naast een passie voor de winter moeten aspirant-sneeuwruimers zeker een rijbewijs hebben. In Zwitserse skigebieden is voor deze baan ook een rijbewijs voor vrachtwagens vereist. Technische kennis en handvaardigheid zijn ook vereist voor het omgaan met zware apparatuur zoals een sneeuwfrees – in ieder geval de basis. Je moet ook kennis hebben van natuurkunde en interesse hebben in meteorologie om een optimale pistevoorbereiding te kunnen garanderen, zelfs bij de meest uiteenlopende sneeuwcondities.
Al met al is sneeuwruimerchauffeur een zeer seizoensgebonden baan. In de winter is het echter een fulltime baan met een 40-urige werkweek, die ook op feestdagen en in het weekend wordt uitgevoerd. Hier zijn de skigebieden immers ook open. Gemiddeld kun je ruim 2100 euro bruto per maand verdienen. Het maandsalaris kan ook worden verhoogd door verdere kwalificaties.
Sneeuwfrezenchauffeurs als kunstenaars in de sneeuw
In hun dagelijkse werk in het skigebied is de belangrijkste taak van sneeuwruimers natuurlijk het perfect prepareren van de beveiligde pistes. Maar ze hebben ook andere belangrijke verantwoordelijkheden. En sommige specialisten worden zelfs echte “kunstenaars” in de sneeuw. De zware rupsvoertuigen worden gebruikt om hindernissen en kickers in funparks vorm te geven of om halfpipes te maken voor ski- en snowboardfreestylers. Extra “gereedschappen” zoals meterslange, gebogen speciale sneeuwsnijders kunnen op de sneeuwfrezen worden geïnstalleerd om de profielen van deze spectaculaire obstakels, zoals de wereldberoemde superpipe in Laax, nauwkeurig in de helling te snijden.
Sneeuwfrezen worden in de meeste skigebieden ook gebruikt om nieuwe pistes te openen of om winterwandelpaden te verharden en te onderhouden. Maar dat is nog niet alles. Door hun omvang zijn sneeuwfrezen bijna voorbestemd om zware ladingen te vervoeren. Het is ook hun taak om de hutten en bergrestaurants in het betreffende skigebied jaarlijks te voorzien van tonnen voedsel en duizenden liters drank, en om ander technisch materiaal of bouwmaterialen van A naar B op de berg te vervoeren. Kortom, alles wat de infrastructuur daar nodig heeft.
Bij al hun creatieve en belangrijke werkzaamheden moeten sneeuwfrezenchauffeurs echter ook een gezond begrip hebben van de gevaren van hun baan. Aan de ene kant verplaatsen ze dagelijks speciaal materiaal dat meerdere tonnen weegt en dat alleen op bepaalde punten in het skigebied heel voorzichtig mag worden verplaatst of daar zelfs speciaal moet worden vastgezet. Om ongelukken te voorkomen, zoals met skitoerers, die vaak niet direct herkenbaar zijn in besneeuwd terrein en daarom gemakkelijk over het hoofd worden gezien, moeten sneeuwfrezenchauffeurs altijd hun absolute concentratie bewaren in de cabine. Voor hun eigen veiligheid moeten ze ook altijd het weer in de gaten houden. Bij sneeuwval en mist kunnen bestuurders hun oriëntatie verliezen door slecht zicht, vooral in het donker. Daardoor kunnen ze zich snel onbedoeld in een lawinegevaarlijke zone of op steile hellingen in moeilijk terrein manoeuvreren.
Veelgestelde vragen over bestuurders van sneeuwfrezers
Wat doen sneeuwfrezers?
Het werk van een sneeuwfrezers is gevarieerd. Ze zijn voornamelijk verantwoordelijk voor het groomen van de gemarkeerde pistes in het skigebied. Ze onderhouden de winterwandelpaden met hun zware apparatuur, openen nieuwe pistes en maken sneeuwhindernissen in funparks en halfpipes. Ze vervoeren ook tonnen eten en drinken naar hutten en bergrestaurants, evenals bouwmaterialen en ander technisch materiaal voor de infrastructuur in het skigebied.
Hoe lang bestaan sneeuwfrezers al?
De Canadees Armand Bombardier, wiens bedrijf vandaag de dag nog steeds voertuigen, treinen en vliegtuigen maakt, wordt beschouwd als de voorvader van de sneeuwfrezen. In 1922 ontwierp hij eerst een sneeuwscooter voordat hij in 1935 het eerste zware rupsvoertuig presenteerde dat ook op sneeuw kon worden gebruikt. In de jaren 1950 combineerde Bombardier het voertuigconcept met een sneeuwscooter en creëerde zo de eerste sneeuwfrees ter wereld.
Hoeveel kost een sneeuwfrees?
In de 21e eeuw zitten sneeuwfrezen vol met geavanceerde technologie. De grootste sneeuwfrezen wegen tot 14 ton en worden aangedreven door motoren van 500 pk en meer. Daardoor kosten de grootste modellen tot wel 350.000 euro per stuk.
Aan welke functie-eisen moeten chauffeurs van sneeuwfrezen voldoen?
De baan van een pistenbully is geen makkelijke baan. Medewerkers van exploitanten van skigebieden die de pisteonderhoudsploegen willen aanvullen, worden altijd opgeleid door ervaren collega’s. Iedereen die sneeuwfreeschauffeur wil worden moet een rijbewijs hebben. In Zwitserland is ook een rijbewijs voor vrachtwagens vereist. Het is ook een voordeel als aankomende sneeuwfreesmachinisten technische kennis, handvaardigheid en interesse in natuurkunde en meteorologie hebben.
Hoeveel sneeuwfrezers zijn er nodig per skigebied?
Het aantal sneeuwfrezen verschilt per skigebied. De omvang van het machinepark hangt uiteindelijk grotendeels af van de grootte van het skigebied. In Obergurgl (122 pistekilometers) zijn er bijvoorbeeld dagelijks 7 sneeuwfrezen in gebruik, terwijl dat er in Serfaus-Fiss-Ladis (198 pistekilometers) 21 zijn.
