Skibindingen – Beste houdingsgraden dankzij Z-waarde, contactdruk en Grip Walk

Skibindingen houden wintersporters en hun uitrusting bij elkaar op de piste. Een veilige verbinding tussen ski’s en skischoenen zorgt er immers voor dat elke afdaling echt leuk is. De basis hiervoor is de noodzakelijke fijnafstelling. Maar wat heeft de Z-waarde eigenlijk te maken met zorgeloze dagen op de piste? Wat is het verschil tussen freeride en alpine modellen? En waarom mogen skiërs blij zijn als hun eigen bindingen plotseling opengaan in geval van nood? Vragen waarop SnowTrex nu de antwoorden geeft.

© AS-kom/shutterstock.de

De eerste veiligheidsbindingen werden ontwikkeld in de jaren 60 en zijn nu het standaardmateriaal voor skiërs.

De geschiedenis van skibindingen

In het begin was er een leren riem. Dit is waarschijnlijk de beste manier om de oudste “voorouder” te beschrijven van de moderne skibindingen zoals wintersporters ze vandaag de dag kennen. Rond 1840 werden ski’s in de Noorse provincie Telemark niet alleen gebruikt als transportmiddel, maar geleidelijk ook als sportuitrusting. Om de juiste grip te krijgen, staken de plaatselijke bewoners hun nog zeer rudimentaire skischoenen gewoon in de vastgespijkerde riemen. Deze werden aanvankelijk gemaakt van berkenwortels en later van leer. En terwijl de punt van de voet relatief losjes vast zat, kon de hiel nog steeds op en neer worden bewogen. Deze bewegingsvolgorde wordt vandaag de dag nog steeds gebruikt voor bergop skiën en bergaf telemark skiën. De Noorse bakermat van het skiën gaf ook zijn naam aan de karakteristieke landing bij het schansspringen, de telemark.

In 1894 ontwikkelde de Noor Fritz Huitfeldt de skibindingen verder met de enkele lus en installeerde hij voor het eerst een teenijzer om de voeten aan de ski’s te bevestigen. De halfronde metalen haak aan de tenen was zo ontworpen dat er leren riemen aan konden worden bevestigd. Deze liepen langs de zool naar de hiel, waar ze aan elkaar werden geknoopt. Een concept dat de standaard bleef tot de jaren 1930. In deze periode werd de basisconstructie stap voor stap verder ontwikkeld. Bijvoorbeeld door de introductie van gespen, stokken en platen van metaal. In 1932 zorgde het idee van de Zwitserse skiër Guido Reuge om de hielriem te vervangen door een kabel voor een aanzienlijke verbetering van de skigeleiding. Een metalen veer maakte de verbinding met de teen van de ski en zorgde voor een gelijkmatige spanning, zelfs als de voet in de binding bewoog.

De voorloper van de huidige veiligheidsbindingen kwam in 1937 op de markt. Nadat hij tijdens het skiën zijn benen had gebroken, wilde Hjalmar Hvam verdere verwondingen voorkomen. De Noor ontwikkelde een binding met een metalen clip die in een inkeping in de zool van de skischoen paste. Bij een val kwam de schoen door de draaiing los van de pin. Dit resulteerde in een scheiding tussen de skiër en de ski. Een andere evolutionaire stap op het gebied van skibindingen was de zogenaamde “Look Nevada” teenbinding in 1950. Om de skischoen gecentreerd op de ski te houden, gleed deze in een halfronde klem aan de punt, die via een veer werd vastgeklemd in het bindapparaat op de ski. Dankzij dit ontwerp kon de klem naar buiten draaien als de laterale versnelling tijdens een val een bepaalde weerstand overschreed, waardoor de skischoen vrijkwam. Grote fabrikanten zoals Marker namen het ontwerp uiteindelijk over en ontwikkelden het verder. Het resultaat was de marktintroductie van de eerste moderne hiel-teen binding in 1960. Tegen het einde van het decennium had deze de traditionele kabelbindingen in de alpine wintersport volledig vervangen. Aanvankelijk waren de nieuwe bindingen gemaakt van metaal. Geleidelijk aan integreerden de ontwerpers echter steeds meer kunststof onderdelen in hun producten. Het resultaat waren de veiligheidsbindingen die we in de 21e eeuw kennen op de pistes in de Alpen en in andere skigebieden over de hele wereld.

Eén wintersport, veel verschillende skibindingen

Wintersporters die niet alleen naar de Alpen komen om te skiën, verlangen meestal naar één scenario: perfect weer, knisperende temperaturen onder nul en perfect geprepareerde pistes. Maar in plaats van bergafwaarts willen sommige skiërs ook bergopwaarts, niet met de lift of in de gondel, maar uitsluitend op hun sportuitrusting. En juist daarom zijn er speciale skibindingen voor elk van deze routes.

Alpine binding

De alpine binding of kaakbinding is de absolute standaard. Ongeacht het terrein, op de piste of in diepe sneeuw. Beginners, gevorderde skiërs en wedstrijdsporters gebruiken dit beproefde concept al tientallen jaren. Duw de teen in de bek aan de voorkant, druk de hiel in de achterkant van de automatische binding, klik hem vast en daar ga je. Met een goede grip en stabiliteit zorgt de alpine binding voor een veilig gevoel tijdens de afdaling. Ze worden vaak versterkt door verbindingsstaven of bindingsplaten. De automatische hielbinding is ook uitgerust met een skirem. Wanneer de skibinding op de piste wordt losgelaten, vouwen twee stangen zich naar de sneeuw toe en graven zich in de koude grond. Enerzijds voorkomt dit dat skiërs na een val halverwege de helling moeten klimmen om hun eigen sportuitrusting te zoeken, anderzijds beschermt het ook andere mensen tegen verdwaalde ski’s die ongecontroleerd de piste af denderen.

Skitouring bindingen

Als je gaat toerskiën in de bergen, heb je vooral één ding nodig op je ski’s bergop: bewegingsvrijheid. Om een natuurlijke loopbeweging mogelijk te maken, kan de hiel van een toerskibinding voor de beklimming worden losgemaakt uit de achterste bekken, terwijl de teen op de ski gefixeerd blijft. Voor de afdaling kan de binding aan het einde opnieuw worden geconfigureerd, zodat de hiel ook stevig vastzit, zoals bij een alpine binding. Wintersporters kunnen op dit punt kiezen uit twee verschillende ontwerpen. De eerste is een framegeleide binding, waarbij het hele bindsysteem kan worden losgemaakt, afgezien van het flexibele ankerpunt aan de punt van de skischoen. De andere optie is een pinbinding. Hiervoor zijn echter speciale toerskischoenen nodig die in de pinnen aan de punt van de binding kunnen klikken. Om voor de nodige bewegingsvrijheid bij het toeren te zorgen, kan de automatische hiel opzij worden gedraaid of naar achteren worden verplaatst.

Telemark binding

Een speciale techniek voor afdalingen vereist ook een speciaal type binding. Net als bij toerskibindingen moet bij telemarkbindingen de hiel van de skiër flexibel blijven om de beroemde lunges tijdens de afdaling te kunnen uitvoeren. Naast aangepaste, maar vaak erg dure toerskibindingen, kun je voor telemarken kiezen uit twee producten. De eerste zijn cable pull bindingen, die zijn uitgerust met een metalen kabel die om de hiel wordt aangetrokken in plaats van een automatische hakkentrekker. Hun ontwerp lijkt op de oude alpine bindingen van vroeger. De tweede optie is de binding met drie pinnen. Er zijn speciale skischoenen nodig om ze aan de ski’s te bevestigen, die met drie haken in de kleine pinnen aan de voorkant van de binding klikken. Skiërs die telemarken willen proberen, wordt over het algemeen aangeraden om hun ski’s aan hun benen vast te maken met een veiligheidsriem. Dit voorkomt dat de sportuitrusting ongecontroleerd van de helling glijdt bij een val, omdat telemarkbindingen meestal niet zijn uitgerust met een sneeuwrem zoals alpine bindingen.

Het lexicon van de compacte skibinding

Contactdruk

Wanneer motorsporters en wintersporters het over downforce hebben, bedoelen ze twee totaal verschillende waarden. Terwijl de term op de asfaltbanen van de wereld verwijst naar de kracht waarmee auto’s op de baan worden gedrukt door de luchtstroom met behulp van aerodynamische onderdelen, oefenen skiërs downforce uit met hun voeten. Preciezer gezegd verwijst dit naar de druk waarmee de skischoen in het teenstuk van de binding wordt gedrukt door de automatische hielpers.

Bindingsplaat

In de jaren 90 vierden carve ski’s hun comeback en daarmee ook de bindplaten. Door de skibindingen op de platen te monteren, kan de taille van de ski’s beter worden benut. Het resultaat is de mogelijkheid om strakkere bochtenstralen te skiën. Hier geldt: hoe schuiner de skiër de ski kan plaatsen, hoe beter de stalen rand grip heeft op de sneeuw. Dankzij de verhoogde stand die de plaat biedt, zijn steilere invalshoeken in bochten mogelijk voordat de skischoen de piste raakt en de skiër wegglijdt. Om deze reden kiezen topatleten hogere platen voor hun races. Vanwege het verhoogde risico op blessures zijn de bindingsplaten echter beperkt tot maximaal vijf centimeter. Hobby-skiërs kunnen daarentegen kiezen voor een materiaaldikte tussen 1,5 en twee centimeter.

ISO-norm

Voor skibindingen geldt hetzelfde als voor skischoenen. Om ervoor te zorgen dat de twee elementen stevig en stabiel op elkaar passen, zijn ze gestandaardiseerd. Net als skischoenen voor alpineski’s zijn bindingen opgenomen in ISO 5355. De tegenhanger hiervan is de touring zoolnorm ISO 9523, waaronder ook touring skibindingen worden gebouwd. Er zijn nu echter ook andere skischoenzolen, wat weer betekent dat de skibindingen voor deze modellen moeten worden ontworpen.

Grip Loop

Een nieuw type skischoenzool is de zogenaamde Grip Walk. Dit zijn zolen met een versterkt rubberen profiel die meer lijken op die van een winterschoen en daarom de drager meer grip bieden op ijzige parkeerterreinen of gladde après-ski terrassen. Door de verhoogde zool passen Grip Walk skischoenen echter niet perfect in ISO-gestandaardiseerde bindingen. Daarom hebben wintersporters met deze skischoenen ook speciale Grip Walk bindingen nodig, zodat ze stevig op hun ski’s kunnen staan.

Marker

Een naam die bijna elke skiër wel eens op een binding heeft gelezen is “marker”. Dit is niet zomaar een naam van een fabrikant, maar van een wintersportondernemerslegende uit Duitsland. in 1952 presenteerde Hannes Marker, toen nog skileraar uit Garmisch-Partenkirchen, zijn nieuwste ontwikkeling op een sportartikelenbeurs in Wiesbaden: ’s werelds eerste zelf-releasende binding. Korte tijd later luidde het “Duplex” model van Marker een nieuw tijdperk in de alpine wintersport in. Terwijl de eerste racer met een Marker binding onder zijn voeten goud won op de Olympische Winterspelen in 1956, werden er van de binding “made in Garmisch” in de daaropvolgende jaren meer dan vijf miljoen exemplaren verkocht. Tot op de dag van vandaag prijkt de achternaam van Hannes Marker op honderdduizenden skibindingen op pistes over de hele wereld.

Multinorm gecertificeerd

Skiliefhebbers die tegenwoordig skischoenen met Grip Walk zolen kiezen, hebben speciaal ontworpen bindingen nodig voor een zorgeloze ervaring op de piste. In tegenstelling tot normale ISO 5355 genormeerde alpine bindingen, is alleen hier het materiaal gegarandeerd stevig. Er is echter nog een alternatief op dit punt. Skibindingen die het label multinorm hebben. Schroeven in het voorste bindingsapparaat maken de slede waarop de punt van de skischoen rust in hoogte verstelbaar. Hierdoor kan de druk waarmee de skischoenen in het teenstuk worden gedrukt worden geregeld, waardoor de bindingen geschikt zijn voor verschillende soorten zolen.

Zoollengte

Zoals de naam al zegt, wordt de zoollengte gebruikt om de lengte van een skischoen te meten. Omdat er geen gestandaardiseerde, industriebrede meting is, baseren de meeste fabrikanten hun maatspecificaties op de Mondopoint tabel. De lengte van de zool is ingeslagen in de buitenkant van de kunststof schaal van de skischoen en wordt aangegeven in millimeters, bijvoorbeeld 286 mm of 338 mm. Deze waarde is bepalend voor de afstand tussen de twee automatische bindmachines en dus voor de juiste grip van de skischoen.

Z-waarde

Bij het afstellen van een skibinding is geen getal zo belangrijk als de Z-waarde. Het beschrijft de ontgrendelingswaarde van de binding en is aangepast aan de betreffende gebruiker van de sportuitrusting. Als de Z-waarde niet juist is, kan dit voor veel skiërs onbedoelde gevolgen hebben. Als de instelling bijvoorbeeld te zacht is, kan de binding zelfs bij lage belasting te vroeg loslaten. Bijvoorbeeld in een kaarsrechte afdaling of onverwacht in de lift. Als de Z-waarde daarentegen te hoog is ingesteld, kan de binding helemaal niet of veel te laat loskomen bij een val. In beide gevallen kan dit vaak leiden tot blessures. De Z-waarde is bedoeld om de torsie op het scheenbeen te beperken. En omdat deze meeteenheid is gebaseerd op de DIN/ISO-norm 11088, wordt de Z-waarde ook wel de DIN-waarde genoemd. Naast gewicht, lengte en zoollengte speelt ook de ski-ervaring van de skiër een rol in de berekening. Dit kan allemaal per skiseizoen veranderen, net als leeftijd. Daarom moeten skiërs onder de 10 jaar en boven de 50 jaar een regel omhoog in de volgende tabel. De reden hiervoor is het feit dat jonge botten nog niet volledig ontwikkeld zijn, terwijl botten ook minder stabiel worden naarmate ze ouder worden.

Skibindingen zijn een kwestie van afstellen

Of het nu gaat om Z-waarde, zoollengte of contactdruk – skibindingen zijn letterlijk een kwestie van afstellen. Alle drie de waarden van de skibindingen kunnen met een paar eenvoudige stappen worden veranderd. Hiervoor is een schroevendraaier nodig, in de meeste gevallen een kruiskop- of inbussleutel. De eerste stap is het afstellen van de skibinding op de juiste zoollengte. Er zijn geen maten voor skibindingen zoals voor kleding. In plaats daarvan wordt de maat bepaald door de verstelbare zoollengtes van het betreffende model en de Z-waarde. Dit betekent dat als de binding qua zoollengte past, maar in plaats van de vereiste Z-waarde van 6,5 slechts maximaal 5,0 kan worden ingesteld, de binding te “klein” is en een grotere nodig is. Overigens bieden fabrikanten hun producten over het algemeen aan voor mannen, vrouwen en kinderen. De meeste bindingen staan echter vermeld onder “unisex”.

© Nadezda Murmakova/shutterstock.de

Moderne skibindingen kunnen met de hand worden afgesteld met gereedschap zoals een schroevendraaier.

Er zijn nu twee verschillende manieren om de zoollengte aan te passen. Sommige skibindingen die worden geleverd met een bindingsplaat hebben een snelwisselsysteem of “SpeedLock” systeem. In dit geval kunnen de twee automatische bindingen met een klikvergrendeling worden losgemaakt, verwijderd en vervolgens op de juiste plaats worden gezet met behulp van een insteeksysteem. De klassieke “variant” is het schuifsysteem. Met een schroef kun je de hielautomaat naar voren of achteren bewegen en op de juiste zoollengte instellen. Hetzelfde geldt voor de contactdruk. Deze kan ook worden aangepast met een schroef, die gelijk moet staan met een markering op de binding of een pijl in het midden van een klein venster moet bewegen om dit aan te geven.

Tot slot moeten skiërs letten op de Z-waarde. Ook hier is een schroevendraaier voldoende. De afstelling gebeurt met een schroef op de automatische hielunit en de voorste bindingsunit. Op beide moet dezelfde Z-waarde worden weergegeven. De schaal kan worden afgelezen in twee kleine kijkvensters. Belangrijk: Als de Z-waarde aan het einde in het rode maximumbereik ligt, kan de binding nog steeds worden gebruikt. Vanwege mogelijke overbelasting is het echter raadzaam om in dit geval een “grotere” skibinding te gebruiken.

De juiste binding voor elke omgeving

Net als bij toerski- en telemarkbindingen kunnen wintersporters ook voor alpine bindingen het soort materiaal kiezen dat het beste past bij hun skistijl en het terrein dat ze het liefst gebruiken. De pistebinding is een van de meest gebruikte. Dit is een product voor geprepareerde pistes dat geschikt is voor zowel beginners als gevorderden. De constructie is voornamelijk van kunststof, maar er zijn enkele metalen onderdelen toegevoegd om de stabiliteit te vergroten. Een verhouding die nog hoger is bij racebindingen. Aluminium elementen zorgen ervoor dat het gewicht verder wordt verlaagd, waardoor de precisie van de skibesturing toeneemt. De doelgroep hier zijn wedstrijdsporters uit het wereldbekercircuit of ervaren amateursporters die hun favoriete hellingen op hoge snelheid willen skiën. Niet minder spectaculair is de diepe sneeuw buiten de geprepareerde pistes.

Wintersporters die in diepe sneeuw of off-piste skiën, gebruiken speciale freeride bindingen.

Voor degenen die zich thuis voelen in dit terrein, kun je uiteindelijk niet om een freeride binding heen. Zelfs leken zien op het eerste gezicht het verschil met normale pistebindingen. Net als bij freeride en all-mountain ski’s zijn de bijpassende bindingen aanzienlijk breder en krachtiger. Het voordeel van dit ontwerp is dat het materiaal beter in staat is om harde landingen of stoten te absorberen, bijvoorbeeld na contact met rotsen, en werkt als een soort schokdemper.

Dump de oude skibindingen, koop de nieuwe

Wintersporters die hun sportuitrusting online of in een winkel in het skigebied kopen, hebben meestal de keuze uit een compleet pakket. Dit bestaat uit de ski zelf en een vooraf geïnstalleerde, zogenaamde systeembinding van één en dezelfde fabrikant. In dit geval is het bijna onmogelijk om de oude binding zonder veel moeite te vervangen door een nieuwe. De situatie is echter anders als de ski’s en bindingen afzonderlijk zijn gekocht. In dat geval kunnen de laatste altijd worden aangepast aan het materiaal. Om dit te doen, worden er eerst gaten in de ski geboord op een aantal vooraf gemarkeerde punten voordat de bindingen erop worden geschroefd. Met de juiste sjablonen, boorkoppen en gereedschappen kunnen hobby-skiërs de montage ook zelf thuis uitvoeren. Maar omdat het een soms ingewikkelde procedure is die veel precisie en expertise vereist, is het allesbehalve eenvoudig voor niet-professionals. Bovendien is de montage van de bindingen uiteindelijk ook van belang voor de veiligheid. Het is daarom aan te raden om op dit punt contact op te nemen met je vertrouwde gespecialiseerde dealer en de installatie aan hen over te laten. Professionals kunnen ook een oude binding demonteren en je favoriete ski’s voorbereiden, zodat er vervolgens een nieuwe binding op kan worden geschroefd.

Veelgestelde vragen over skibindingen

Welke soorten skibindingen zijn er?

Wintersporters die besluiten om alpineski’s te kopen of te huren, kunnen kiezen uit drie verschillende soorten bindingen. Er zijn alpine bindingen voor afdalingen op geprepareerde pistes, toerskibindingen, waarmee je ook bergen kunt beklimmen, en telemark bindingen voor een speciale afdaaltechniek.

Hoe werken skibindingen?

De eerste veiligheidsbindingen kwamen op de markt in de jaren 1960. Een concept dat tot in de 21e eeuw is doorontwikkeld. In de bindingen worden de skischoenen stevig vergrendeld tussen twee automaten bij de teen en de hiel. Als bij een val bijvoorbeeld een bepaalde krachtwaarde, die voor elke wintersporter individueel wordt ingesteld, wordt overschreden, wordt de binding losgemaakt. Het ontgrendelen van de skischoen vermindert het risico op letsel drastisch.

Kan ik mijn skibindingen zelf afstellen?

Ja, elke skibinding kan zelf worden afgesteld met standaard gereedschap zoals een schroevendraaier of een inbussleutel. De juiste afstelling van een skibinding is echter van belang voor de veiligheid en moet voor elke individuele skiër op maat worden gemaakt. Het is daarom altijd aan te raden om dit werk over te laten aan gespecialiseerde handelaren.

Wat is de Z-waarde?

De Z-waarde of DIN-waarde beschrijft de ontgrendelingswaarde van een skibinding. Deze moet direct op de binding worden aangepast aan het gewicht, de lengte en de leeftijd van de wintersporter. Dit zorgt ervoor dat de binding op het juiste moment loslaat en vermindert zo het risico op letsel bij een val.

Wanneer moeten de skibindingen worden afgesteld?

Om veiligheidsredenen moeten skibindingen voor elk nieuw skiseizoen opnieuw worden afgesteld. In de loop van een jaar worden wintersporters niet alleen ouder, maar kan ook hun gewicht veranderen. Bovendien blijven kinderen en tieners in deze periode groeien. Alle drie factoren hebben invloed op de Z-waarde, die om veiligheidsredenen up-to-date moet worden gehouden en perfect op het lichaam moet worden afgesteld.

Moeten de skibindingen alleen worden afgesteld met nieuwe schoenen?

Als je een nieuwe skischoen koopt, moet je ook je bindingen opnieuw afstellen. Omdat de zoollengte geen industriestandaard is, kan deze waarde per fabrikant licht verschillen. Op dit punt moet je ook rekening houden met de slijtage van de zool, hiel en tenen door het gebruik. Dit is een factor die invloed heeft op de stevige grip van de skischoen in de binding. Daarom moet er zelfs bij oude of gebruikte skischoenen op worden gelet dat de binding regelmatig wordt bijgesteld.

Wat gebeurt er als de skibinding verkeerd is afgesteld?

Verkeerd afgestelde skibindingen kunnen pijn doen in de ware zin van het woord. Een te slap afgestelde binding kan leiden tot foutieve releases, zelfs als de belasting laag is. En dat op momenten dat een wintersporter het niet eens verwacht. Bijvoorbeeld in de lift of op een kaarsrechte afdaling. Als de skibinding daarentegen te strak is afgesteld, zal deze helemaal niet of te laat loskomen bij een val.

Welke skibinding kies ik voor welke skistijl?

Er zijn drie verschillende soorten bindingen voor alpineski’s. De pistebinding is geschikt voor zowel beginners als ervaren hobbyskiërs die vooral op geprepareerde pistes onderweg zijn. Race bindingen daarentegen zijn dankzij hun lichtgewicht constructie aantrekkelijk voor ambitieuze recreatieve wintersporters en topatleten uit de wereldbekerwedstrijden. Freeride bindingen zouden de eerste keuze moeten zijn voor off-piste skiën in diepe sneeuw of buiten de piste.

Hoeveel kosten skibindingen?

De prijzen voor alpine bindingen beginnen al bij 40 euro in online winkels of speciaalzaken. Uitrusting voor professionals kan echter ook tot 400 euro kosten. Touring skibindingen en telemark bindingen zitten daarentegen in een heel ander prijssegment vanwege hun speciale ontwerp. “Gunstige” bindingen kosten vanaf 200 euro.

Hoeveel kost het om een binding op te zetten?

Over het algemeen kost het niets om een binding af te stellen. Door het ontwerp kunnen de belangrijkste waarden door elke wintersporter worden aangepast met een schroevendraaier of een inbussleutel. Vanwege de veiligheidsrelevantie van skibindingen is het echter raadzaam om de afstelling te laten uitvoeren door een gespecialiseerde dealer. Voor deze service, die bijna een must is, vooral voor skibindingen voor kinderen, rekenen sportwinkels tussen de 10 en 35 euro per paar bindingen. Wintersporters die op deze kosten willen besparen, kunnen hier SnowTrex ski- & snowboardverhuur boeken voor hun reis. Het professioneel afstellen van de skiuitrusting is bij deze pakketten inbegrepen.