Iedereen die beweegt kan geblesseerd raken. Dit geldt zowel voor skiën als voor elke andere sport. Dit mag echter niemand ervan weerhouden om op wintersport te gaan. De meeste ongelukken kunnen worden voorkomen door je verantwoordelijk te gedragen en de geldende veiligheidsregels na te leven. Mocht er toch een valpartij op de piste plaatsvinden, dan helpen beproefde procedures om ernstig letsel te voorkomen en snel professionele hulp te krijgen. SnowTrex laat zien hoe wintersporters zich in dergelijke situaties moeten gedragen.
Bescherming begint al voor het skiën
Volgens de Duitse Ski Verenigingngeveer hadden 41.000 tot 43.000 Duitse skiërs medische hulp nodig na een ongeval in het skiseizoen 2016/2017. Dit is een van de laagste cijfers ooit sinds het begin van de registratie van ongevallenstatistieken in de wintersport. Ook het aantal ernstige verwondingen in de wintersport daalt aanzienlijk. Toch gebeuren er relatief gezien nog steeds te veel kleine ongelukken. De meeste kunnen namelijk worden voorkomen door de veiligheidsregels na te leven en door op de juiste manier en met een vooruitziende blik te skiën.
Hoofdverwondingen, kneuzingen aan de romp, gebroken ribben of sleutelbeenderen en knieletsels zijn de meest voorkomende verwondingen tijdens het skiën – en voornamelijk als gevolg van valpartijen. De volgende maatregelen zorgen ervoor dat valpartijen en de daaruit voortvloeiende blessures tijdens de wintersport kunnen worden voorkomen: voordat je de piste op gaat, moet je je goed opwarmen. Studies tonen aan dat een warming-up voor het sporten de kans op blessures verkleint. Opwarmen zou de spieren moeten rekken en de bloedsomloop op gang moeten brengen.
Het is ook belangrijk dat wintersporters vaak en regelmatig drinken. Bij andere sporten doe je dit automatisch omdat je het warm krijgt en gaat zweten. Bij skiën merk je echter niet zozeer dat je zweet of dorst hebt door de kou, waardoor je minder drinkt. Dit betekent dat het risico op uitdroging bij wintersport nog groter is dan bij andere sporten. De gevolgen hiervan zijn hoofdpijn, concentratieproblemen, spierpijn. In het ergste geval leidt uitdroging tot instorting van de bloedsomloop en flauwvallen.
Deskundigen raden aan om voor en tijdens het sporten regelmatig te drinken. De drank mag niet te warm of te koud zijn. Mineraalwater met weinig koolzuur en vruchtensap spritzers zijn ideaal tijdens pauzes. Frisdranken zoals cola of energiedrankjes worden afgeraden, omdat ze het lichaam uitdrogen.
Daarnaast moeten wintersporters goed uitgerust en in goede fysieke conditie zijn als ze de piste op gaan. Als je je niet goed voelt, moe bent of niet helemaal fit, zul je onvoorzichtig skiën en niet snel genoeg kunnen reageren in gevaarlijke situaties. Fysieke en mentale fitheid zorgen dus vanaf het begin voor minder valpartijen op de piste.
Voorkomen is beter dan genezen
Toch kunnen valpartijen niet altijd worden voorkomen. Als je echter goed voorbereid de piste op gaat, kun je ernstig letsel voorkomen. Beschermende kleding kan bijvoorbeeld de impact van een val opvangen en ernstige blessures voorkomen. Hieronder vallen – afhankelijk van het niveau – rugpantsers, op z’n minst een geschikte skibril en natuurlijk een helm. Vooral de helm kan het risico en de ernst van het hoofdletsel bij wintersporten verminderen en zelfs levens redden.
Een andere veiligheidsmaatregel bij het skiën is het buddysysteem, vergelijkbaar met dat van het duiken. Bij een skiongeval kan de skipartner helpen. Het is raadzaam om een derde persoon, die niet mee skiet, te informeren over de geplande routes – en niet alleen als je buiten de drukke pistes skiet. Je spreekt een ontmoetingstijd of een kort telefoongesprek af met hem. Als de skiër zich dan niet op de afgesproken tijd meldt of niet komt opdagen op het ontmoetingspunt, kan er iets mis zijn. De geïnformeerde persoon kan dan, indien nodig, snel hulp inroepen, omdat hij of zij het beste weet waar de skiër te vinden is. Toch is het essentieel om kalm te blijven, want vertragingen kunnen ook worden veroorzaakt door slecht zicht of de drukte op de piste.
Het is ook belangrijk dat wintersporters altijd hun mobiele telefoon bij zich hebben, bij voorkeur met opgeslagen alpine noodnummers. Dit zijn de telefoonnummers van de Alpenlanden met skigebieden:
- Duitsland: 0049-89-29 49 40 (noodoproep: 112)
- Oostenrijk: 0043-512-58 78 28 (noodoproep: 140)
- Zwitserland: 0041-333-333 333 (noodoproep: 1414)
- Italië: 0039-0471-99 99 55 (noodoproep: 118)
- Frankrijk: 0033-450-53 22 08 (noodoproep: 15)
- Liechtenstein: 0041 79 390 06 09 (noodoproep: 117)
Er zijn ook lokale noodnummers voor de meeste skigebieden. Als je deze nummers niet bij de hand hebt, kun je in heel Europa het algemene alarmnummer 112 bellen. De hulpverleners zullen dan de juiste bergreddingsdienst waarschuwen.
Voorzichtigheid komt altijd voorop
Meer dan 15 procent van de ongevallen wordt veroorzaakt door botsingen. De Duitse Ski Vereniging noemt dit “onaanvaardbaar” omdat de botsingen eigenlijk eenvoudig voorkomen zouden kunnen worden door beter op te letten op de piste. De gedragsregels van de Internationale Ski Federatie FIS worden aanbevolen als richtlijnen om voorzichtig, oplettend en veilig te skiën.
Allereerst is het belangrijk om je zo te gedragen zodat je anderen of jezelf niet in gevaar brengt. Dit houdt ook in dat je je snelheid aanpast aan de piste- en weersomstandigheden en aan je eigen vaardigheden. Volgens de FIS worden veel botsingen in de wintersport veroorzaakt door een te hoge snelheid of ongecontroleerd skigedrag. Je kunt dit vergelijken met autorijden: beginners moeten niet te snel rijden omdat ze dan gemakkelijk de controle over hun voertuig kunnen verliezen – wintersporters moeten zich op dezelfde manier gedragen.
Voordat je afdaalt, moet je altijd de route kiezen die andere skiërs op de helling niet in gevaar brengt. Skiërs verderop op de berg hebben altijd voorrang. Inhalen is toegestaan, je moet echter wel voldoende afstand houden om andere skiërs niet af te schrikken en botsingen te voorkomen.
Als je stopt op de piste, moet je altijd om je heen kijken voordat je weer begint, zodat je niet op het pad van andere skiërs skiet. Wintersporters zijn ook verantwoordelijk voor gebreken aan hun uitrusting of voor ongelukken of valpartijen die daarvan het gevolg zijn. Daarom moet de kwaliteit van de uitrusting altijd worden gecontroleerd en moeten de geldende veiligheidsnormen worden nageleefd.
Belangrijk, maar soms moeilijk te beoordelen of op te merken: je moet jezelf (en je lichaam) niet overschatten. Als je moe bent, neem dan een pauze. Als je merkt dat je lichaam het niet meer aankan, moet je je lichaam een dag laten rusten en niet over je grenzen heen gaan – want de gevolgen kunnen ernstig zijn. Skiërs die oververmoeid zijn, zijn vaak onoplettender, maken sneller fouten, zien andere skiërs gemakkelijker over het hoofd en reageren over het algemeen trager. Dit alles kan sneller leiden tot valpartijen die zichzelf en anderen in gevaar brengen.
Het is dus beter om eerder te stoppen of gewoon een dag pauze te nemen in plaats van je lichaam te veel te laten doen. Je kunt je dan bijvoorbeeld ontspannen bij het haardvuur met een kopje thee en de volgende dag uitgerust en fit weer de piste op gaan.
Eerste regel bij het vallen: kalm blijven
Wat gebeurt er echter als je valt? Dat hangt af van het soort val. Als je valt zonder jezelf te verwonden, is het eerste wat je moet doen zo snel mogelijk weer opstaan. Zo vorm je geen risico voor jezelf of voor andere skiërs. Plaats hiervoor de ski’s loodrecht op de piste: dit betekent dat het bovenste gedeelte bovenop komt te staan, de onderkant van beide ski’s naar beneden wijst en de ski’s evenwijdig met een beetje afstand naast elkaar op de grond staan. Je staat dan loodrecht op de piste – dit voorkomt dat je verder de piste afglijdt of vanzelf verder skiet bij het opstaan.
Als je dit niet snel genoeg kunt, moet je proberen zo snel mogelijk aan de kant te gaan. In geval van nood kruip je gewoon opzij of in het zichtbare gebied. Als je dit niet alleen kunt of als je gewond bent, roep dan andere skiërs om hulp. Je kunt het beste de aandacht op jezelf vestigen door te zwaaien en te schreeuwen.
Controleer altijd of je iets bent kwijtgeraakt tijdens de val of dat er iets is gebroken waardoor je anderen kunt verwonden of materiaal kunt beschadigen. Zodra je weer fit bent om te skiën en je materiaal veilig is, kun je weer verder skiën. Iedereen die een skiongeval waarneemt, of het nu met zijn eigen skipartner is of met een andere skiër, is verplicht om te helpen. Het belangrijkste is dat je niet in paniek raakt, want dan kun je niet kalm en rationeel handelen en kan de situatie verergeren.
Iedereen die te hulp schiet en de gevallen persoon niet snel genoeg uit de “vuurlinie” kan halen, moet het volgende ongevalsprotocol volgen:
- Blijf allereerst kalm en beoordeel de situatie.
- Stel vervolgens de plaats van het ongeval veilig.
- Controleer onmiddellijk de verwondingen van het slachtoffer, dit is essentieel.
- Roep dan hulp in en verleen zoveel mogelijk zelf eerste hulp.
De plaats van het ongeval veiligstellen
Het eerste wat je moet doen is de plaats van het ongeval veilig stellen zodat er geen verdere ongelukken zoals kop-staartbotsingen gebeuren. Hiervoor plaats je twee skistokken in de vorm van een “X” in de sneeuw, ongeveer vijf tot tien meter boven de plaats van het ongeval. Hierna controleer je de toestand van de gewonde persoon. Controleer of de persoon reageert. Als je niet precies hebt gezien wat er is gebeurd, mag je de helm niet afdoen ter bescherming van de ruggengraat, tenzij de gewonde persoon niet door de helm kan ademen, erin heeft overgegeven of mond-op-mondbeademing nodig heeft. De eerste stap is dan om het slachtoffer in een veilige positie te plaatsen, zoals de stabiele zijligging. Als de gewonde kan reageren, is het het beste om hem in de voor hem meest comfortabele houding te leggen.
Hulp inroepen
Alleen als je echt zeker weet dat er geen breuk of hersenschudding is en de gewonde zichzelf kan bewegen, kun je hem naar de rand van de piste brengen. Hierna waarschuw je de reddingsdienst en roep je hulp in. Als je met meerdere mensen onderweg bent, kun je de taken verdelen en zo sneller handelen. Door te schreeuwen kunnen andere skiërs die voorbij skiën ook op de situatie attent worden gemaakt. Zij kunnen dan helpen om de plaats van het ongeval veilig te stellen, de reddingsdienst bellen of eerste hulp aanbieden. Ze zijn ook belangrijke getuigen die kunnen helpen bij het opstellen van een ongevallenverslag.
Als je op een plek bent zonder mobiele telefoonontvangst, kan het soms helpen om eerst je telefoon uit en dan weer aan te zetten en daarnaa 112 te bellen in plaats van je pin te gebruiken.
Een alpine noodsignaal versturen
Als je geen mobiele telefoon bij je hebt of de noodoproep niet kunt activeren, vraag dan andere skiërs om hulp. Als je alleen bent of buiten de drukke pistes, zonder vooruitzicht op naderende hulp, maak je gebruik van het alpine noodsignaal.
Dit is over het algemeen bedoeld voor extreme of existentiële noodsituaties waarin je zelf geen hulp kunt inroepen. Hierbij signaleer je visueel en/of akoestisch dat je hulp nodig hebt. Dit kan het zwaaien met een sjaal of een lampje zijn of gewoon roepen. Het is belangrijk om dit gedurende een minuut elke tien seconden te herhalen. Daarna volgt een pauze van een minuut waarin je wacht om te zien of iemand reageert. Als er geen antwoord komt, begin je opnieuw. Dit herhaal je totdat iemand antwoordt. Het is belangrijk om niet te stoppen totdat je een duidelijk antwoord krijgt of gered wordt. Het is het beste om door te gaan met het signaal, zelfs na een antwoord, zodat je gevonden kunt worden.
Iedereen die zo’n alpien noodsignaal hoort of ziet, belt onmiddellijk de reddingsdienst en antwoordt ook met een signaal. Dit doet de persoon door binnen een minuut te antwoorden met 3 tekens, ook gevolgd door een pauze van een minuut.
De vijf belangrijkste vragen beantwoorden
Als je de mogelijkheid hebt om contact op te nemen met de hulpdiensten moet je de antwoorden op de vijf belangrijkste vragen paraat hebben:
- Wie roept er om hulp?
- Wat is er gebeurd?
- Hoeveel mensen zijn er gewond?
- Waar en wanneer is het ongeluk gebeurd?
- Wat zijn de weersomstandigheden?
Om de exacte locatie gedetailleerder te kunnen beschrijven, moeten skiërs altijd het nummer van hun piste of de naam van de lift onthouden. Als je dit niet weet, probeer dan de directe omgeving zo goed mogelijk te beschrijven: zijn er bepaalde markeringen of borden of kun je bepaalde gebouwen herkennen? Wacht aan het einde van de oproep altijd af of er nog vragen zijn.
Eerste hulp verlenen en de gewonde geruststellen
Als de hulpdiensten onderweg zijn, verleen dan zoveel mogelijk zelf eerste hulp. Daarbij hoort het beschermen van de gewonde tegen onderkoeling, maar ook het mentaal versterken en aanmoedigen van de gewonde. Het Duitse Rode Kruis heeft een gecertificeerde EHBO-app uitgebracht die ook offline werkt en die ook kan worden gebruikt om in een noodgeval eerstehulpmaatregelen te nemen totdat professionele hulp arriveert. Zodra de hulpdienst arriveert, laat je de hulpverleners de plaats van het ongeval zien en beantwoord je eventuele vragen. Zulke ernstige ongevallen zijn relatief zeldzaam bij wintersporten, maar iedereen zou moeten weten wat hij of zij moet doen in een noodgeval. Dit helpt niet alleen bij een ongeluk, maar maakt het skiën over het algemeen ook rustiger en veiliger .
De meeste valpartijen tijdens het skiën worden veroorzaakt door onvoorzichtigheid. Als je je aan de veiligheidsregels houdt, aandachtig en voorzichtig skiet en goed beschermd bent, kun je de meeste ongelukken voorkomen en veilig op de piste skiën. We wensen je veel plezier op de piste!
Please also note that by using our services and integrating the YouTube API Services, the YouTube Terms of Service and the YouTube API Services Terms apply and your use of our website is deemed to be acceptance of these terms.
Veelgestelde vragen over gedrag bij een skiongeval
Is skiën gevaarlijk?
Zoals bij elke sport kunnen er ook bij wintersport ongelukken gebeuren. Het aantal ernstige skiblessures is echter nog nooit zo laag geweest.
Wat zijn de meest voorkomende skiblessures?
Verwondingen aan het hoofd, de romp en de knieën zijn de drie meest voorkomende verwondingen bij het skiën. Ze worden meestal veroorzaakt door valpartijen.
Wat is de meest voorkomende oorzaak van een skiongeval?
Botsingen leiden tot de meeste valpartijen in de wintersport. Deze worden op hun beurt voornamelijk veroorzaakt doordat een skiër te snel of te ongecontroleerd skiet
Kun je een skiongeval voorkomen?
Ja! De meeste valpartijen in de wintersport zijn te wijten aan onvoorzichtigheid. Als je voorzichtig skiet, fysiek fit bent, de geldende veiligheidsregels volgt en de juiste beschermende kleding draagt, kun je vallen voorkomen.
Wat gebeurt er als je een skiongeval ziet?
Elke wintersporter is verplicht om te helpen bij een ongeval. De eerste stap is om de plaats van het ongeval veilig te stellen, de toestand van de verwonding te controleren, hulp in te roepen en vervolgens eerste hulp te verlenen aan de gewonde.
Wat moet je doen als er een ongeluk is gebeurd en je geen mobiele telefoon(netwerk) hebt en je je buiten de drukke pistes bevindt?
Het alpine noodsignaal werd ingevoerd voor dergelijke noodsituaties, als er een kans is om gezien te worden vanuit berghutten of in het dal. Je geeft elke 10 seconden een visueel of akoestisch signaal. Na een minuut (of zes signalen) pauzeer je een minuut en begin je opnieuw totdat je een reactie ontvangt (3 signalen per minuut met een pauze van een minuut en de herhaling) of hulp arriveert.
